Patron naszej Szkoły

Komisja Edukacji Narodowej (zwana Komisją do edukacji młodzi szlacheckiej) ustanowiona została decyzją sejmu porozbiorowego w Warszawie 14 października 1773 r. jako instytucja posiadająca niezależność prawną, administracyjną i materialną. Była pierwszą tego typu  organizacją w ówczesnej Europie. W skład Komisji weszło ośmiu członków, wywodzących się z różnych rodów, ugrupowań i środowisk. Ekipa znakomita intelektualnie
i różnorodna w poglądach, stanowiła jednak zespół ludzi wykształconych i przekonanych o znaczeniu oświaty. W ciągu 20 lat istnienia Komisji pracowało w niej 38 osób, w tym m.in.: Ignacy Massalski ( pierwszy
przewodniczący), Ignacy Potocki, Andrzej Zamoyski, ks. Adam Czartoryski, Joachim Chreptowicz, Jacek Małachowski, Franciszek Bieliński, Feliks Oraczewski.
W okresie swego istnienia wydała ona szereg dokumentów, uchwał i ustaw, regulujących całość życia szkolnego w Polsce. Ustanowiła nową strukturę szkolnictwa ze zreformowanymi uniwersytetami, jako szkołami głównymi, podległymi im szkołami wojewódzkimi (wydziałowymi), powiatowymi (podwydziałowymi) oraz parafialnymi. KEN wprowadziła jednolite nauczanie i wychowanie z myślą o wszystkich stanach. Zainteresowała się też
kształceniem dziewcząt. Dokonana została zmiana dotychczasowego programu szkolnego.
Usunięto dawne, sięgające średniowiecza nauki, wprowadzając w to miejsce nowe – przyrodnicze, społeczno – etyczne, matematykę, fizykę, ekonomię, geografię, sztukę, prawo, technikę, rolnictwo i ogrodnictwo. Program był pomyślany tak, by poszczególne przedmioty i treści uzupełniały się i były ze sobą połączone.
Praktyczność i powiązanie z życiem uczyniono podstawą nauczania. Wprowadzano nowoczesne metody pracy z uczniem tj. odkrywanie, dociekanie i dążenie do prawdy. Zalecano stosowanie doświadczeń, eksperymentów, ćwiczeń, analiz, dyskusji, wycieczek i zajęć pozalekcyjnych. Powstawały pracownie, laboratoria, gabinety, ogródki
doświadczalne, i biblioteki. Nauczanie ściśle wiązano z wychowaniem. Głównym celem szkoły było takie kształtowanie charakterów i umysłów, by uczniowie „sobie i drugim byli pożyteczni”.
KEN uważała, że dla wychowania ważna jest właściwa atmosfera szkoły, dlatego rozbudowywano szkolny ceremoniał: akademie, święta, egzaminy i popisy. Król ustanowił specjalny medal Diligentiae – „za pilność”, nadawany najlepszym uczniom w sposób szczególnie uroczysty. Młodzież była włączana w życie narodu i państwa poprzez obchody świąt i rocznic patriotycznych. Zorganizowano system stypendiów dla ubogiej młodzieży
szlacheckiej, zobowiązując ją do odpłacenia za naukę państwu po uzyskaniu stanowisk i godności.
W 1775 r. powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych jako wydział programowy Komisji. Pracowały w nim 24 osoby, w tym m.in.: Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki, Joachim Chreptowicz, Grzegorz Piramowicz, Antoni Popławski, Onufry Kopczyński, Józef Wybicki i Franciszek Zabłocki. Działalność Towarzystwa koncentrowała się wokół kwestii
programów, podręczników oraz ustaw oświatowych. Wydano 27 książek, będących zarówno źródłem wiedzy dla uczniów, jak i przewodnikiem metodycznym dla nauczyciela. Książki zawierały słowniczki terminów, objaśnienia, tabele, wykresy, ryciny. Najcenniejszą zdobyczą były przypisy dla nauczycieli – podawały środki upoglądowienia nauczania oraz literaturę uzupełniającą. Rękojmią właściwej realizacji programów stała się odpowiednia kadra dydaktyczna.
KEN, stawiając nauczycielom wysokie wymagania etyczno – moralne i umysłowe, stworzyła jednolity stan akademicki. Mieli to być ludzie obowiązkowi, sprawiedliwi, konsekwentni, wyrozumiali, stale pracujący nad sobą, znający ucznia i środowisko, z którego się wywodzi.
Swoistym vademecum stanu nauczycielskiego stały się „Powinności nauczyciela…”, autorstwa Grzegorza Piramowicza.
Komisja i stworzony przez nią system upadły wraz z likwidacją państwa polskiego w 1795 r.
Jednakże myśl państwowego wychowania młodzieży stała się wzorem dla inicjatyw późniejszych. Spadkobiercami ideałów Komisji są kolejne pokolenia ludzi pracujących na niwie edukacji młodzieży.
Spuścizna KEN:
–        Wzniesienie zrębów nowoczesnego systemu edukacji.
–        Dokonał się głęboki przełom w obyczajowości, kulturze narodowej, poglądach społecznych i postawie narodowej.
–        Przybliżyła proces integracji narodu opartego o wszystkich stany.
–        Utorowała drogę do dążeń narodowo-demokratycznych.
–        Odrodziła kulturę i wychowała pokolenie walczące o wolność kraju, stała się wzorem dla instytucji późniejszych.
–      Po raz pierwszy w skali ogólnoeuropejskiej sprawę wychowania zaliczono do obowiązków państwa, szkołę włączono w wielki proces kształtowania nowoczesnych form życia, wzrosła rola i godność nauczyciela, któremu oddano rząd duchowy nad młodzieżą i odpowiedzialność za postawę ideową.
–        Nauczanie nie ograniczało się do procesu dydaktycznego, ale miało charakter wychowujący.
–        Stworzony model ideowy nauczyciela, rozumiejącego w pełni swoje powinności, do dziś nie stracił aktualności.
–      Silne podkreślanie jakości naukowej i dydaktycznej podręczników. Akceptowanie nowoczesnych postulatów metodycznych opartych o psychologię rozwojową dziecka. Nacisk na metodę poglądową, zaopatrzenie szkół w odpowiednie pomoce, gabinety i biblioteki, w także postulat wiązania nauki z życiem, włączanie młodzieży w wielkie problemy państwowo społeczne:
–        Zwrócenie uwagi na zawodowe przygotowanie młodzieży, warunkujące właściwy rozwój gospodarki i kultury narodowej.
–      Zaakcentowano potrzebę podnoszenia świadomości pedagogicznej i rolę środowiska rodzicielskiego. Wzmocniono rangę przygotowania nauczycieli przez zorganizowane studia kierunkowe i zawodowe, wysyłanie zdolnych absolwentów za granicę, żądanie ciągłego dokształcania się nauczycieli.
–        Podkreślano ważność badań naukowych, także w pracy nauczyciela, stworzono świadomy swej roli stan akademicki.
–        Kodyfikacja ustaw szkolnych- mających wybitnie nowatorski i twórczy charakter.
–        Zainteresowanie sprawą wychowania dziewcząt.
–        Nacisk na rozwój oświaty ludowej.
–        Nowy system rekrutacji i pomocy stypendialnej.
–        Stworzenie zrębów pod dyscyplinę – początki samorządności uczniowskiej.